KAROL KORN MAŁO ZNANY

W 2016 roku minęło 110 lat od śmierci znakomitego bielskiego architekta Karola Korna. Z tej okazji Bielska Gmina Wyznaniowa Żydowska, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów oraz miasto Bielsko-Biała oraz inne organizacje społeczno-kulturalne zorganizowały spotkania związane z postacią budowniczego wielu znaczących gmachów w Bielsku i Białej. Podsumowaniem tych obchodów jest niedawno wydana – staraniem Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej – publikacja pt. Karol Korn, budowniczy miasta, która ukazała się pod redakcją Doroty Wiewióry.

Karola Korna postrzegamy zazwyczaj z perspektywy jego realizacji architektonicznych i budowlanych. Jednak udało się tym razem spojrzeć nie- co szerzej. Bowiem osoba tego znakomitego twórcy dała nam możliwość opowiedzenia historii dawnego Bielska z perspektywy jego czasów. Mia- sto aktywnie wtedy uczestniczyło w rewolucji przemysłowej i otwarte było na wdrażanie nowych wynalazków. Włodarze miasta stworzyli sprzyjające warunki dla mieszkańców, którzy byli zaradni i umieli wykorzystać swoje talenty, wiedzę i kapitał do rozwoju przedsięwzięć. Karol Korn jest przykładem człowieka, który znakomicie wpisał się w te trendy. Dzięki umiejętnościom nabytym na wiedeńskim uniwersytecie, które połączył z finansowymi możliwościami, jakie otrzymał z rodzinnego domu żony, rozwinął firmę architektoniczną i budowlaną. Później stał się dodatkowo właści- cielem cegielni i kamieniołomu, co spowodowało, że inwestor mógł przy jednej wizycie w jego biurze uzgodnić wygląd przyszłej kamienicy, jak i ustalić kosztorys budowy. To był niezwykły – nowatorski, jak na tamte czasy, sposób zaspokajania potrzeb klientów. Karol Korn po- zostawił po sobie trwałe ślady, widoczne w architekturze nie tylko Bielska, ale także Krakowa oraz innych miast i wsi. Przy okazji obchodów rocznicy śmierci, nie tylko wspominamy jego personalnie, ale także pokazujemy duszę miasta i jego mieszkańców sprzed 110 lat – pisze we wstępie dr Jacek Proszyk.

Publikacja jest też zapisem rocznicowej uroczystości, która odbyła się 10 października 2016 r. w Domu Kultury im. Wiktorii Kubisz, gdzie prof. Ewa Chojecka i dr Ewa Janoszek wygłosiły wykłady wnoszące nowe spojrzenie w bada- nie dziejów osoby architekta. Prof. Ewa Chojecka w tekście Przywracanie pamięci Karola Korna jako budowniczego miasta postawiła pytania: Co sprawia, że dzisiaj po ponad stu latach przywołujemy pamięć tego człowieka i jego dzieło, w którym zdaje się ogniskować cała epoka, dla nas jakże odległa. Co sprawia, że wyczuwamy, że nadszedł czas, który nas zobowiązuje do ogarnięcia tego przezeń tworzonego dzieła architektonicznego jako nasze dziedzictwo? To przecież o Karolu Kornie zwykliśmy mówić, że zbudował pół miasta. A był niewątpliwie człowiekiem sukcesu – pisze prof. Ewa Chojecka, ukazując dokonania architektoniczne na terenie Bielska i Białej

Dr Ewa Janoszek w obszernym artykule Karol Korn – szkic do biografii z rodziną w tle przedstawia wiele nieznanych faktów z życia nie tylko Korna, ale i jego rodziny. Autorka opisała nie tylko jego drogę życia, ale również postawiła pytania i tezy dotyczące niektórych wydarzeń z jego biografii.

– Sięgając więc do początków: już pierwsza wiadomość dotycząca miejsca urodzenia Karla Korna rodzi pewne wątpliwości. Wiadomo że urodził się w 1852 r. – jak podają niektóre źródła – w Wadowicach, w rodzinie żydowskiej. Jednakże jako pierwszego osadnika wyznania mojżeszowego zamieszkałe- go w tym mieście wymienia się Barucha Thieberga, który uzyskał pozwolenie osiedlenia się tam dzięki swemu udziałowi w powstaniu styczniowym, a więc dopiero po roku 1864. Stąd też pojawia się pytanie, gdzie mógł urodzić się Karl Korn w roku 1852? Do czasu obowiązywania przywileju de non tolerandis Judaeis (nieakceptowania Żydów), Żydzi osiedlali się w okolicznych wioskach, na przedmieściach Wadowic oraz na tzw. Groblach, w tamtejszym folwarku Mikołaj. Podobnie mogło być też z rodziną Karla Korna, który jako miejsce urodzenia mógł podawać najbliżej leżące mia- sto. Jest to jednak tylko hipoteza i dopóki fakt jego urodzin nie znajdzie swojego potwierdzenia w stosownym dokumencie metrykalnym, można jedynie domniemywać, co do miejsca narodzin – informuje dr Ewa Janoszek, prezes Bielsko-Bialskiego Towarzystwa Historycznego. Przedstawia również losy innych członków rodziny Korn, ukazując zarówno ich wkład w rozwój tego regionu, jak i afery z ich udziałem.

W opracowaniu zawarty jest też katalog obiektów projektowanych i budowanych przez Karola Korna w Bielsku i Białej i w innych miejscowościach. Tak naprawdę dopiero zetknięcie się z tym wyliczeniem pokazuje, jak wielki wpływ miał ten budowniczy na kształt architektonicznych całego regionu.

Jacek Kachel

Artykuł ukazał się w „WBIELSKU-BIAŁEJ / MAGAZYN SAMORZĄDOWY / DWUTYGODNIK/  NR4/354 17.02.2017”.